- θνησιμότητα
- Η αναλογία θανάτων σε έναν πληθυσμό σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Συνήθως η θ. υπολογίζεται με βάση τον αριθμό των θανάτων ανά 1.000 κατοίκους στη διάρκεια ενός έτους. Η θ. μεταβάλλεται στον χώρο και στον χρόνο και εξαρτάται από πολλούς φυσικούς και κοινωνικούς παράγοντες, όπως το επίπεδο ζωής, ο τρόπος διατροφής, οι συνθήκες υγιεινής και πρόληψης, το επίπεδο παρεχόμενης ιατρικής περίθαλψης, οι τοπικές οικολογικές συνθήκες και, ιδιαίτερα, η σύνθεση του πληθυσμού και η μετανάστευση. Το 1996, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, η θ. για το σύνολο του παγκόσμιου πληθυσμού υπολογίστηκε σε 9‰. Η επιμέρους κατανομή ανά ήπειρο ήταν 6 στην Ωκεανία, 7 στη Βόρεια Αμερική, 8 στην Ασία, 11 στην Ευρώπη και 13 στην Αφρική (με τοπικά μέγιστα 15 έως 16). Τα παραπάνω στοιχεία και ιδιαίτερα αυτά που αφορούν τη σύγκριση της Ευρώπης με την Ασία και την Αφρική, δείχνουν ότι η θ. δεν πρέπει να συνδέεται μονοσήμαντα με το επίπεδο ζωής ή με άλλους μεμονωμένους παράγοντες. Η μελέτη της θα πρέπει γίνεται σε συνδυασμό με άλλα φαινόμενα και ιδιαίτερα με τα υπόλοιπα δημογραφικά στοιχεία του συγκεκριμένου πληθυσμού. Στις δημογραφικά πρωτόγονες κοινωνίες, που χαρακτηρίζονται από υψηλή γεννητικότητα, οι θάνατοι είναι πολλοί, αλλά η αναλογία τους στο σύνολο παραμένει σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, γιατί ο πληθυσμός αυξάνεται με έντονους ρυθμούς. Αντίθετα, στις σύγχρονες βιομηχανικές κοινωνίες η επιμέρους θ. ανά ομάδα ηλικιών (π.χ. μεταξύ 60 και 70 ετών) γενικά μειώνεται, η ακαθάριστη όμως θ., δηλαδή αυτή που υπολογίζεται στο σύνολο του πληθυσμού, ανεξάρτητα από ηλικίες, είναι πιθανόν να αυξάνεται. Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, στις χώρες που αντιμετωπίζουν έντονο δημογραφικό πρόβλημα, όπως η Ελλάδα. Σε αυτές, ο μέσος όρος ζωής των κατοίκων συνεχώς αυξάνεται, αλλά ταυτόχρονα αυξάνεται και η θ. Η φαινομενική αυτή αντίφαση οφείλεται στο γεγονός ότι στις χώρες αυτές δεν παρατηρείται αύξηση του πληθυσμού, γιατί δεν γεννιούνται αρκετά παιδιά. Έτσι, η αύξηση του μέσου όρου ζωής οδηγεί σε αύξηση της αναλογίας των μεγάλων ηλικιών, άρα και της αναλογίας των θανάτων, σε ένα αριθμητικά σταθερό σύνολο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η λεγόμενη βρεφική θ., δηλαδή η αναλογία των θανάτων των βρεφών, η οποία θεωρείται ένας από τους δείκτες ουσιαστικής ανάπτυξης μιας χώρας. Στις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες η βρεφική θ. μειώνεται συνεχώς, αλλά είναι δύσκολο να εξαλειφθεί, γιατί πέρα από κάποιο σημείο, το απαιτούμενο κόστος της αντιμετώπισής της αυξάνεται εκθετικά και όχι αναλογικά.
* * *η1. το σύνολο τών ατόμων που πέθαναν ή πεθαίνουν σε έναν τόπο σε ορισμένο χρονικό διάστημα, το σύνολο τών θανάτων που σημειώνονται σε δεδομένο σύνολο ατόμων και σε ορισμένο χρόνο2. η αναλογία τών θανάτων σε σχέση προς τον αριθμό τών κατοίκων ή σε σχέση προς τον αριθμό τών γεννήσεων σε έναν τόπο (α. «η θνησιμότητα τής βρεφικής ηλικίας» β. «η θνησιμότητα στη χώρα κατά το περασμένο έτος»).[ΕΤΥΜΟΛ. Απόδοση στην ελλ. ξεν. όρου (πρβλ. γαλλ. mortalite). Η λ. στον λόγιο τ. θνησιμότης μαρτυρείται από το 1866 στον Αν. Ζίννη].
Dictionary of Greek. 2013.